Түүхэн хүмүүс

Хятад генерал Монголыг цэргийн хүчээр эзлээд авчаагүй юм билээ.

Тэртээх 128 жилийн өмнө цагаан дээлт Дамдины гэрт мэндэлсэн үр хожмоо Монгол орноо харийн түрэмгийлэгчдээс чөлөөлсөн хувьсгалын үйл хэргийг удирдаж ялалтад хүргэсэн гавьяагаараа монгол түмэндээ үеийн үед дурсагдаж буй түүхэн хүн билээ.

Одоогийн Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын нутаг “Огнойн цагаан овоо” гэдэг газар 1906 онд Уртын Цэгмид төржээ.

Оспаны толгойлсон Шинжааны хасгийн зэвсэгт дээрэмчид удаа дараа хилд халдаж байгааг манай хилчид сайн мэдэж байсны хувьд тэдний байрлаж байгаа хэсгээр дайснууд зайлшгүй орж ирнэ гэдгийг тооцоолж байв.

Хятадын Хан улстай эн зэрэгцэн оршиж байсан Хүннү гүрэн өвөр хоорондын дайн тулааны улмаас бутран доройтохдоо, умард өмнөд хоёр хэсэг хуваагдахад, умард хүннүчүуд нь алс өрнө зүг нүүсээр замдаа тааралдсан нүүдэлчин овог аймгуудыг бут цохин, өөртөө нэгттэсээр Европын босгоор даван орж, төр улсаа эмхэтгэх тэр онцгой үед Аталла хаан тодорсон бүлгээ. МЭ 406 оны Аттила Ижил мөрний адаг урсгал орчимд Хүннү нарын ордод мэндэлжээ.

1937.10.07-ны пүрэв гарагийн шөнө маршал Х.Чойбалсангийн ажлын өрөө рүү орохоор урт хонгилын модон шалан дээгүүр одон медалиа гялалзуулан, хром гутлаа толийтол тосолсон нэгэн залуу цэргийн жанжин яаран алхаж явлаа. "Маршал таныг дуудаж байна.

Монголын чөлөөт хийгээд үндэсний бөхийн ертөнцийг уран хурц барилдаанаараа чимж явсан эх орон, ижий аавын бахархалт хүү, Монгол улсын гавьяат тамирчин, хөдөлмөрийн баатар, үндэсний бөхийн дархан аварга, олимпын мөнгөн медальт, дархан аварга Ж.Мөнхбат аварга 76 насандаа бурхны оронд заларчээ. Тэрбээр 1941 оны зургадугаар сарын 1-нд Төв аймгийн Эрдэнэсант суманд төрсөн юм.

1922 онд Альберт Эйнштейн Японд аялаж байлаа. Зочид буудлын хаалгач залуу түүнд нэгэн захиа хүргэж иржээ. Хаалгач залууд өгөх халаасны мөнгө Эйнштейнд байгаагүй тул аз жаргалтай амьдрах онолыг цаасан дээр бичиж өгчээ. Тэрхүү тэмдэглэл саяхан 1 сая 500 мянган доллараар зарагдсан байна.

Дэлхийн түүхэнд хамгийн анх удаа сансарт ниссэн хүн бол ОХУ-н сансарын нисгэгч Юрий Гагарин билээ. Тэрээр одоог хүртэл бидний сонирхдог сэдвийн нэг болох "Юрий Гагарин амьд уу эсвэл..." гэсэн асуултын эзэн. Түүний тухай маш олон үлгэр домог гэлтэй зүйлс цувран гарсан ч гагцхүү түүний амьд эсэхийг тэр л хэн ч таашгүй. Анхны нислэгийнхээ 2 хоногийн өмнө Юрий Гагарин эхнэр хүүхдэдээ захидал бичсэн байна. Тэрээр энэ нислэгийг нэлээд аюултай зүйл болохыг мэдэж байсан юм.

Монгол хүн сансарт ниссэний 37 жилийн ой өчигдөр тохиож Одон орон, геофизикийн хүрээлэнгийн Сансар, од эрхсийн ордонд “Амилагийн жаалууд” цэцэрлэгийн бэлтгэл бүлгийн хүүхдүүд зочиллоо. Тэд өмнө нь харж байгаагүй том хөлгийг гайхан, барьж үзэж байв.

14 дүгээр зууны хоёрдугаар хагасаас Юань улсад гарсан “Улаан алчууртны бослого”-ыг дарах гол хэрэгт Тогоонтөмөр хааны хамгийн итгэлтэй жанжны нэг Цагаантөмөр нэн их үүрэг гүйцэтгэж хаан төрдөө үнэнч зүггэж байжээ.

Эзэн хаан, улс, эх орнынхоо төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж, эр зориг, хүч чадлаараа харийн дайснуудтай тэмцэж байсан баатар эрс үеийн үед байсаар иржээ. Тэдний сэлэм, жадны үзүүр хурц, хуяг дуулга нь бат бөх байж, дайн тулаанд амь биеэ үл хайрлан тулалддаг байв. Тэднийг түүхэн дэх хамгийн харгис дайчид байсан хэмээн бичиж үлдээжээ. Ингээд хамтдаа мэдээллийн дэлгэрэнгүйтэй танилцацгаая.

Чухам хэзээ, хаана, ямар шалтгааны улмаас энэ агуу тулаан эхэлснийг мэдэх хүн байдаггүй ч, монгол жанжны ухаан, суу билгийг ард түмэн хэдэн үедээ шагшин магтаж ам дамжин ярьсаар ирснийг та бүхэнд хүргэе.

СТОКГОЛЬМ. /ТАСС/. Хэдийгээр Их Британийн онолын физикч Стивен Хокинг-т Нобелийн шагнал олгоё гэсэн санал олонтоо ирж байсан боловч тэрбээр уг шагналыг хүртэж чадаагүй билээ.

Өчигдөр 76 насандаа таалал төгссөн Стивен Хокинг нь зөвхөн дэлхийн хэмжээний физикч байгаад зогсохгүй хүн төрөлхтний ирээдүйн хувь заяанд хамгийн их санаа зовогчдын нэг байсан юм.

Уг нь Стивен Хокингийн залуу нас гайхалтай эхэлсэн юм. Түүнийг шинжлэх ухааны гэрэлт ирээдүй, нээлт, амжилтууд хүлээж байсан. Гэвч хүнд өвчний улмаас залуу насандаа түүний бүх бие мэдээгүй болж зөвхөн тархи нь ажилладаг болж үлджээ. Ингээд түүний хэлсэн үгсээс эшлэн хүргэж байна.

1990 онд өвгөнийг минь огцроход 500 төгрөгнөөс өөр юу ч өгөөгүй. Бидэнд байр, унаа байгаагүй. Багш байхад нь 12 дугаар Микро районд дөрвөн өрөө сайхан байртай байсан.

Хоргой торгоны сүрчигнээнд ноёд хатад шүлэнгэтэж

Нэг уншаад үзээрэй үнэхээр гоё түүх. Ёстой эргэн дурсахаар хүн байна.

Эх орныхоо төлөө халуун амь, бүлээн цусаа урсгасан, улсынхаа хөгжлийн төлөө хүчээ дуслуулан яваа эх орноо гэх сэтгэлтэй хүн бүрийн баярын өдөр “Эх орончдын өдөр”-ийг Монгол Ардын Нам жил бүр тэмдэглэн өнгөрүүлдэг уламжлалтай.

Өгөдэй хааныг нас барсны дараа Дорнод Европт ялгуусан аян дайн хийж байсан Монголын армийн жанждыг Бат хаан цуглуулж хуралдай хийсэн бөгөөд уг зөвлөлгөөнөөр өрнө зүгийн байлдааны ажиллагааг зогсоож, Монгол гүрний баруун өмнөд хилийг Молдав Булгараар тогтоох, цэргийн олзлогдогсдыг бүгдийг нь суллан тавихаар шийдвэрлэж, энэхүү хил орчмын нутаг дэвсгэрийн захирагчаар нь түмтийн ноён Ногайг томилсон байна.

Тулааны хаан Ли Жун Фан буюу Брюс Ли-гийн тухай домог одоо ч үргэлжилсээр байна. Тэрээр 1940 оны арваннэгдүгээр сарын 20-ний өдөр Калифорниад төрсөн.

108 настай С.Цэрэнпил: Над шиг урт наслаарай гэж хүүхдүүддээ захьдаг

Энэ оны 3 дугаар сарын 18-ны өдөр ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгууль болох гэж байна. Энэ удаагийн сонгуулиар одоогийн ерөнхийлөгч Владимир Путин дахин буюу дөрөв дэх удаагаа сонгогдох уу гэдгийг дэлхий нийт хүлээж байгаа билээ. Өрсөлдсөн сонгууль бүртээ тогтмол 40%-аас дээш санал авч байсан Путинтай албан ёсоор Коммунист намаас П.Грудинин, Либерал Ардчилсан намаас В.Жириновский нар өрсөлдөх юм.

1947 онд БНМАУ-ыг тунхагласан даруйдаа Мао Зэдун монголчуудыг хятадчилах бодлого явуулж, Монгол улсын тусгаар тогтнолын эсрэг олон ажил зохиож эхэлжээ.

Анх үзэхэд учир утгагүй алаан, хүчирхийллийг харуулсан мэт санагдах “Биллийг ал” (Kill Bill 1, 2) киног үзэх тутам амтшиж, найруулагч Тарантиногийн шийдэл, хэлэх гэсэн санаа, өгүүлэмж зэргийг бишрэх боллоо.

Их эзэн Чингис хааны манлайлал, удирдлагын чадвараас суралцах тухай Forbes сэтгүүлд гарсан нийтлэлийг iToim.mn орчуулан хүргэж байна.

1984 оны аравдугаар сарын 31-нд Энэтхэгийн нэртэй улстөрч, анхны ерөнхий сайд Жавхарлал Неругийн охин, Индра Ганди хороогдсон юм. Тухайн үедээ Индра Ганди хоёр дахь удаагаа засгийн эрхийг гартаа авч, улс орноо удирдан залж буй хүчирхэг улстөрч байлаа.

Монгол Улс 2011 онд “Хүн амын суурьшил нь хамгийн сийрэг улс” гэж Гиннесийн дэлхийн дээд амжилтын номд албан ёсоор бүртгэгдэж байв.

Байтаг Богд уул нь Монгол улсын Ховд аймгийн Булган сумын нутагт оршдог уул. Оргил нь 3400 метр өндөр. Бүдүүн Харгайт, Нарийн, Хужирт зэрэг гол эх авч урсдаг.

Алберт Эйнштейний 10 зөвлөгөө

Монголын нам, төрийг үндэслэгч их жанжин Д. Сүхбаатарын удам судар, намтрынх нь зарим хэсгийг төдийлөн мэдэхгүй байж магадгүй хэмээн санаж сурвалжлан бичсэнээ уншигчдад толилуулсу.

Монгол Ард Улсын Засгийн газраас 1923 оны зургаадугаар сард Жанжин Д.Сүхбаатар агсны гавъяа зүтгэлийг нь илэрхийлж, түүх дэвтэр зохион хэвлэж эрхлэн гүйцэтгэж гаргахыг Судар бичгийн хүрээлэнд даалгажээ.

Тэртээх 125 жилийн өмнө цагаан дээлт Дамдины гэрт мэндэлсэн үр хожмоо Монгол орноо харийн түрэмгийлэгчдээс чөлөөлсөн хувьсгалын үйл хэргийг удирдаж ялалтад хүргэсэн гавьяагаараа монгол түмэндээ үеийн үед дурсагдаж буй түүхэн хүн билээ.

Хэзээ нэгэн цагт хэлмэгдэх хувь тавилантай хүмүүс нэгнийгээ ээлжлэн хэлмэгдүүлж байсны анхны золиос буюу Догсомын Бодоо уран зохиол сонирхон бичдэг тухайн үедээ боловсролтой ардын нэг байлаа. Тиймээс ч Ардын засгийн анхны Ерөнхий сайд болоход нь өрсөлдөх хүн байсангүй. Тэгээд бас ард гаралтай байсан нь Коминтерны найдаж болох хүн байлаа.

Орчуулсан Ц.Цэрэн